Archive for the ‘lisanslar’ Category

Değişen Koşullar

Thursday, April 2nd, 2009

Ortaya başarılı bir “şey” çıkarmak, bu durumu sürdürülebilir kılarak alanında hatırı sayılır bir başarı yakalamak zor iş. Bir fikri bulmak, geliştirmek ve bunu gerçekleştirmek yetmiyor. Bunların yanında bir “strateji” geliştirmeniz gerekiyor. Değişen koşullara adapte olabilecek bir yapınızın / işleyişinizin olması gerekiyor. Hele konu birde “bilgi” ise yani durmadan büyüyen bir “şey” ise işiniz giderek zorlaşıyor.

90″lı yılların ortasında Microsoft firması hem teknolojik gidişatı iyi okumuş, hem de yakın zamanda bu teknolojik değişimin getireceği kullanıcı alışkanlıklarının değişeceğinin doğru zamanda farkına varmıştı. O güne kadar evlerde / kütüphanelerde ne zaman bir bilgiye ihtiyaç olsa başvurulan, 80″li, 90″lı yılların popüler hazineleri olan ansiklopediler, bilgisayarların yaygınlaşmasıyla birlikte -eğer dijital ortamda sunulurlarsa- farklı bir biçim alabilirdi. Sonuçta sayısal ortamda hem bilgiye ulaşmak çok daha kolay olacak hem de kağıt ortamının kuru ve değiştirilemez ortamından çıkarak, sayısal ortamın daha etkileşimli, daha görsel ve daha kısa sürede güncellenebilen platformuna taşınacaktı. İhtiyaç belli, tespitler doğru idi. Microsoft hamlesini yaptı ve birbiri ardına birkaç ansiklopedi firması satın aldı, bazıları ile işbirliğine girdi. Sonuçta karşımıza “Encarta” isimli sayısal ansiklopediyi getirdi.

2000″li yılların hemen başında Jimmy Wales ve Larry Sanger çalıştıkları bir proje olan sayısal ansiklopedi “nupedia” için bir nevi bilgi deposu olacak bir alt proje başlatırlar. Nupedia ansiklopedi projesinde editörler profesyonel ve sınırlı sayıda iken yeni proje için bir “wiki” yapısı öngürürler. Katılıma açık, herkesin katkıda bulunabildiği -yani sınırsız sayıda editörünüzün olduğu- bir yapı ile başladıkları yolculuk aynı yıl ana projeyi bile geride bırakacak bir hızla yayılır ve ilerler. Sonuçta, bir zamanlar “nupedia” adlı ansiklopediye “tavşan” olsun diye başlanan bir projeyi bugün biz wikipedia adıyla kullanıyoruz.

Bir tarafta Encarta, bir tarafta wikipedia. Encarta sınırlı dil desteği, içerdiği başlık sayısı ve daha bir çok alanda wikipedia”nın yanına bile yaklaşamadı. Yaklaşık 8 yıl erken başladığı yarışta, bir “wiki” ye yenildi. Wikipedia bugün dünyanın gelmiş geçmiş en büyük ansiklopedisi iken Encarta, Microsoft”un mart ayında aldığı bir karar ile emekli oluyor hem de şu gerekçelerle:

“microsoft”un resmi açıklamasında, encarta”nın kapatılmasına neden olarak insanların günümüzde bilgiyi geçtiğimiz döneme göre çok daha farklı şekillerde yaratması ve çok farklı kanallardan tüketmesi gösterildi.”*1

Gerekçe belli açılardan doğru olmasına rağmen, encarta “benden bu kadar” derken, wikipedia”nın yoluna dünyadaki en kapsamlı ve güncel ansiklopedi olarak devam etmesinin sebebleri neler olabilir?

  • Lisansının herkesin katılımına ve katkısına izin veren, özgür lisanslardan GFDL olması,
  • Wiki yapısı ile yine herkesin kolayca bilgi eklemesine / düzeltmesine izin vermesi,
  • Topluluk yapısı itibariyle katılımcı bir yapıyı benimsemiş olması
  • Yine herkesin katkı sunabilmesi ve lisansı sayesinde değişen koşullara daha kolay adapte olması

olabilir mi?

———————————————-

1Microsoft, ansiklopedisini kapatıyor, NTVMSNBC, 1 Nisan 2009 Çarşamba,