Bilgi İmparatorluklarının Yükselişi ve Düşüşü
Monday, November 22nd, 20102003 yılında Harward Üniversitesinden bir hukuk profesörü, Tim Wu, “Network Neutrality, Broadband Discrimination” başlıklı bir yazısı ile 2000″li yılların başından itibaren büyük internet servis sağlayıcılarının ve telekom operatörlerinin ısrarla üzerinde durduğu internet erişim servislerinin, verilerin içeriğine göre önceliklendirilmesini ve dosya vs. paylaşımı yapanların internet erişimlerinin kademeli olarak kesilmesini vs. öngören “master planlarına” karşılık “net neutrality” kavramıyla ortaya çıkıp, internetin neden nötral olması gerektiğini savunuyordu. “Net Neutrality” kavramı internetin her türlü içerik, site ve platformu aynı şekilde ele almasını, her türlü bilgiyi aynı şekilde taşımasını / iletmesini ve her türlü uygulamayı desteklemesini savunan bir çeşit ağ tasarım prensibi / network design principle” üzerine kurulu. (Avrupa Birliği’nin geçtimiz yıl üzerinde durduğu “Telecom Package” ve “Three Strike” uygulamaları düşünülünce konunun önemi daha iyi anlaşılacaktır. Bkz : AB Telekom Paketi, Bireysel Özgürlükler ve Yasaklar, 11 Mayıs 2009)
Tim Wu, internet, hukuk, telif hakları konularında çalışan, internetin açık yapısının hararetli bir savunucusu olan bir hukuk profesörü ve aynı zamanda aktivist. Kasım ayının başında “The Master Switch / Rise and Fall of Information Empires – Ana Şalter / Bilgi İmparatorluklarının Yükselişi ve Çöküşü” isimli ikinci kitabını yayınladı. (kitap henüz türkçe’ye çevrilmedi) Kitabı ilginç kılan ise 1800’lü yıllardan günümüze telgraf, telefon, projectör/kamera, radyo, televizyon ve nihayet internet’in bulunması ve kullanıma girmesi ile oluşan bilgi dönemlerini ve bu dönemlerin karakteristik özelliklerini inceleyerek, bu buluşların nasıl bir endüstri oluşturduğunu, oluşan bu endüstrilerin nasıl monopol yapılara evrildiğini ve bu evrilmenin nelere yol açtığını çok zengin anekdotlarla bezeyerek, sade ve akıcı bir dil ile okurlara sunuyor. Ve sonunda “internet” in kaderinin de kendinden önceki devrimsel nitelikteki kitle iletişim araçlarının (telgraf, telefon, radyo, TV vb.) kaderleriyle aynı olup olmayacağını soruyor.
“Markets are born free, yet no sooner are they born than some would-be emperor is forging chains. The federal government is usually recruited to help out the mogul and his plans to gain control over the technology and product. Another disruptive technology, or a public-spirited government, breaks up the mogul-driven business model, and the Cycle starts anew.”
Kitap çığır açan bu buluşların önce kendi sektörlerini yarattığını ve bu sürecinde açık bir süreç olduğunu ve yeniliğe (innovation) açık olduğunu fakat bir sure sonra bu açıklığın gerek monopol yapıların oluşması, gerekse de devletin müdahalesiyle nasıl kapalı ve yenilikçiliği (innovation) kısıtlayan sektörlere dönüştüğünü, yani kapalı yapılar haline geldiğini anlatırken, bir süre sonra da yeni bir teknolojinin, “disruptive innovation”, Â tekrar o sektörü açık bir hale getirebildiğini gösteriyor. Bunu gösterirken de “Cycle / Döngü” kavramı ile de her açık sistemin hep açık kalmadığı ve bir sure sonra gerek regülasyon, gerekse de monopol yapılar ve devasa şirketler yüzünden kapanabildiğini anlatıp soruyor; tüm zamanların en açık ve merkezi olmayan sistemi olan “internet” in akıbeti ne olacak?
Yazar kitabın amacını şöyle özetliyor:
It has been the aim of this book to show that our information industries -the defining business ventures of our time- have from their inception been subject to the same cycle of rise and fall, imperial consolidation and dispersion, and that the time has come when we must pay attention.
Kitap hem bilgi çağının nasıl evrildiğini hem de bu süreçte ekonomik sistemin ve şirketlerin bu süreci nasıl algıladıklarını göstermesi bakımından çok değerli gözlemler ve gerçekler sunuyor. Aynı zamanda telgraf, telefon, radyo, film endüstrisi, TV ve internetin keşiften kitlelere ulaşma sürecinde çok güzel anekdotlarla okuyucuyu konuya sürekli bağlı tutabiliyor. Bu yönüyle teknoloji, medya ve kitle iletişim araçlarıyla ilgilenenlerin mutlaka okuması gereken bir kitap.
“Every age thinks it”s the modern age, but this one really is. (Tom Stoppard / The Invention of Love)”
Neşeli bir hafta dileğiyle…
*The Master Switch / Tim Wu
Rise and Fall of Information Empires
Published by Alfred A. Knopf
November 2, 2010
–